تاریخچه استفاده از ابزار و وسایل آموزشی در ایران

  

 گرچه ممكن است كشورهای مختلف الزاما از این مراحل گذر نكرده باشند ولی بیشتر كشورها با این مراحل روبرو بوده‌اند. در كشور ما از سال 1306 به بعد، بعضی از مدارس اقدام به ایجاد آزمایشگاه‌های فیزیك و شیمی و علوم زیستی كردند، اما نداشتن كادر متخصص، كمبود ابزار و وسایل و مواد مورد نیاز و عدم اعتقاد به كاربرد این وسایل و روش‌ها، سبب عدم موفقیت این مراكز و راكد ماندن فعالیت‌های آنان شد.

  در سال 1308 وزارت فرهنگ، اداره كل هنرهای زیبا را تاسیس كرد. این اداره علاوه بر نظارت بر كلیه فعالیت‌های هنری، مسئولیت استفاده از وسایل سمعی و بصری مدارس را نیز عهده‌دار بود. ایجاد آزمایشگاه‌های سمعی و بصری، دانش‌سرای مقدماتی و دانش‌سرای عالی نیز جزء فعالیت‌های این اداره بود.

  در سال 1341 اداره‌ای به نام اداره آموزش فعالیت‌های سمعی و بصری در وزارت فرهنگ تشكیل گردید كه بعدا با نام دفتر آموزش سمعی و بصری فعالیت‌های خود را ادامه داد. توجه به فیلم به عنوان یك رسانه آموزشی در سطح جهانی سبب گردید این اداره اقدام به تشكیل جشنواره‌های بین‌المللی فیلم‌های آموزشی كند.

  تلویزیون آموزشی در سال 1343 زیر نظر وزارت آموزش و پرورش تاسیس شد و كار خود را بعد از دو سال، با پخش برنامه‌‌های درسی در زمینه فیزیك، شیمی، جبر، علوم طبیعی، زبان و دستور فارسی شروع كرد. هدف از پخش این برنامه‌ها جبران كمبود معلم‌های متخصص و جبران كمبود آزمایشگاه‌ها بود، اما به علت عدم تطابق وقت آن با برنامه دبیران و مدارس پخش آن متوقف شد.

  در سال 1352 تهیه برنامه‌های آموزشی به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران واگذار شد و برنامه‌های آموزشی با پخش دروس راهنمایی در سال 1353 مجددا شروع به فعالیت كرد و همزمان حدود سه هزار دستگاه تلویزیون بین مدارس شهرهای بزرگ كشور توزیع شد. ولی برنامه‌های تلویزیون به دلیل عدم برنامه‌ریزی صحیح و عدم انتشار اطلاعات درست مربوط به زمان پخش، منجر به شكست گردید.

  در سال 1353 دوره فوق‌لیسانس تكنولوژی آموزشی تاسیس شد. گرچه قبل از این سال در دروس لیسانس تربیت معلم و علوم تربیتی، دروسی با عنوان‌های مقدمات تكنولوژی آموزشی، تولید و كاربرد مواد آموزشی یا نقش وسایل ارتباط جمعی در آموزش و پرورش گنجانده شده بود، اما در دوره فوق‌لیسانس دروسی از قبیل طراحی سیستمیك آموزشی، تهیه خودآموزها، روان‌شناسی تربیتی و یادگیری، آمار و سنجش نیز دیده می‌شود.

  مرحله بعدی تكنولوژی در ایران، ایجاد دانشكده مكاتبه‌ای ابوریحان بیرونی برای آموزش كاركنان دولت و با تكیه بر آموزگاران تاسیس شد. نحوه آموزش در دانشكده مكاتبه‌ای از طریق ارسال كتب و نوار شنیداری و گاه كلاس حضوری رفع اشكال بود. مرحله بعدی در ایران ایجاد دانشگاه آزاد ایران و دانشگاه پیام نور است كه به نظر می‌رسد هدفشان همگانی كردن سطح آموزش باشد. 

برخی مراحل جدیدی كه تكنولوژی آموزشی در آن پیشرفت كرده عبارتند از:

 

الف. مرحله نظام‌های آموزشی

  در این مرحله، آموزش افراد با توجه به نیازهای آنها در رابطه با جامعه خاص خود آنها مطرح است. یعنی هم به فردیت شخص و نیازهای او و هم به نیازهای جامعه توجه می‌شود. دست‌اندركاران امر تعلیم و تربیت در این رابطه معتقدند یادگیری فرد باید هم نیاز خود او را مرتفع سازد و هم در رابطه با مفید بودن او برای جامعه باشد. امكانات آموزشی معمولا در محل اختیار یادگیرنده قرار می‌گیرند ولی او خود مسئول یادگیری خود است و آموزش منظم فقط به صورت آموزش رسمی مدرسه‌ای نیست بلكه در سطح جامعه انجام می‌گیرد. استفاده از ماهواره‌های مخابراتی برای تلویزیون آموزشی در كشور هند تجربه‌ای در این مرحله است. پژوهش‌های این دوره از تكامل مفهوم تكنولوژی آموزشی، خواستار پاسخگویی به سوال‌هایی از قبیل چه كسی؟ به چه نوعی از آموزش نیاز دارد؟ و این تصمیم باید از طرف چه كسی گرفته شود؟

 

ب. مرحله نظام‌های اجتماعی

  در این مرحله، مفهوم تكنولوژی بیشتر به عنوان فلسفه‌ای است حاكم بر كل آموزشی كه در یك كشور برای رسیدن به هدف‌های رشد و توسعه انجام می‌گیرد و مخصوص افراد یا سازمان‌های خاص نیست، بلكه حیطه عمل هر فرد یا سازمانی را كه برای توسعه كشورش كار می‌كند دربرمی‌گیرد. در این مرحله تكنولوژی آموزشی باید به عنوان یكی از عوامل در برنامه‌ریزی هر كشور وارد شود و کلیه نهادها و سازمان‌ها برای اجرای برنامه‌های آموزشی خود، آن را مورد توجه قرار دهند. 

برگرفته از سایت پژوهشکده باقرالعوم

۱ . فردانش، هاشم؛ مبانی نظری تكنولوژی آموزشی، تهران، سمت، 1373، چاپ دوم، ص 16.

 ۲. علی‌آبادی، خدیجه؛ مقدمات تكنولوژی آموزشی، تهران، پیام نور، 1383، چاپ نوزدهم،

تکنولوژی آموزشی و رسانه ها

نگاهی اجمالی به تکنولوژی آموزشی:
• داشتن دانش و برخورد سیستماتیکی
• منابع، ابزارها و تکنیک های مختلف که به منظور آسان سازی فعالیت های روزانه به کار گرفته می شود
• کاربرد عملی دانش برای طراحی و اجرا با کمک منابع، ابزارها و روش های خاص تا بازدهی بیشتر را به دنبال داشته باشد .
• علم چگونگی انجام ماهرانه کلیه فعالیت های آموزشی
• روش منظم طراحی، اجرا و ارزشیابی از کل فرایند تدریس و یادگیری با بهره گیری از یافته های پژوهشی روانشناسی و علوم ارتباطات و به کار گیری ترکیبی ار منابع انسانی و غیر انسانی به منظور یادگیری موثرتر، عمیق تر و پایدارتر
• نظریه و عمل طراحی،توسعه،کاربرد، مدیریت و ارزشیابی فرایندها و منابع یادگیری

اینترنت به عنوان تکنولوژی نوین
این نگاه از آن نظر حائز اهمیت است که تکنولوژی اینترنت، یادگیری الکترونیکی جهانی را امکان پذیر ساخته است .
اگرچه اینترنت پدیده ای است که در سالهای اخیر گسترش یافته است اما سر آغاز شکل گیری آن را باید پس از سال 1960 (م) دانست که اساساٌ به وسیله ”آرپانت“ توسط دپارتمان وزارت دفاع ایالت متحده آمریکا به منظور ایجاد ارتباط و تلفیق با دانشگاهها و تسهیلات تحقیقاتی شکل گرفته است .
به عبارت دیگر در آغاز ”آرپانت“ اساسا برای تحقیق و توسعه تکنولوژی ارتباطات و همچنین حفظ اطلاعات در برابر دحملات احتمالی، مورد استفاده قرار می گرفت. در سالهای 1970 تا 1980 (م)، شبکه ها بیشتر برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار می گرفت.
در سال 1989 (م) شبکه هایی که برای کاربرد نظامی مورد استفاده قرار می گرفتند برچیده شد و ”بنیاد علوم ملی آمریکا“ جایگزین آن شد.
این جابه جایی چشمگیر باعث شد تا اینترنت نه تنها در زمینه های نظامی بلکه در زمینه های دیگر به خدمت گرفته شود. جایگزینی بنیاد علوم ملی آمریکا به جای دپارتمان وزارت دفاع آمریکا باعث شد تا شبکه ها به عنوان ابزار نوینی در زمینه های مختلف علمی، اجتماعی، اقتصادی، ارتباطی و فرهنگی به خدمت گرفته شوند.
با این حال رشد قابل ملاحظه اینترنت از سال 1990(م) آغاز شده و تاکنون روز به روز به روند گسترش آن افزوده شده است تا آنجا که امروزه اینترنت به عنوان بزرگترین تکنولوژی ارتباط شبکه ای و اطلاعاتی درجهان مطرح است.
اینترنت باعث شده است تا فراگیران در معرض حجم گسترده ای از اطلاعات قرارگیرند .
ویژگی اصلی و اساسی یادگیری الکترونیکی، ورای دسترسی آسان به اطلاعات، ویژگیهای ارتباطی و تعاملی آن است .

            

                برای مشاهده مطلب بصورت کامل روی لینک ادامه مطلب کلیک کنید
 

ادامه نوشته

ویژگیهای آموزش و پرورش کارا و اثر بخش و تجارب سایر کشورها در این مورد

 انيشتين:((دانش آموزان را تشويق نکنيم که دست يابي به موفقيت هاي مرسوم را هدف زندگي خود قرار دهند. زيرا در نگرش کنوني جامعه، معمولاً کسي را موفق مي دانند که بتواند بيشتر از هم نوعان خود جلو بيفتد...)).
آقاي دکتر کريمي (1381)، اظهار مي دارد که: ((به نظر مي رسد ما متربّي را همچون شيئي فرض کرده ايم که طبق قالب و طرح و برنامه اي که از بيرون و در ذهن خود براي آن در نظر گرفته ايم بايد او را بسازيم و شکل دهيم)) و در ادامه اين نوع عملکرد را ((ديدگاه صنعتي)) نسبت به فراگيران ناميده که با ((تعليم و تربيت)) آنان ، فرسنگ ها فاصله دارد...

• دکتر ابراهیم آقا خانی
چکيده، آموزش و پرورش، کليد فتح آينده است و از دير باز انتظار از آموزش و پرورش آن بوده که انسان هاي فردا را تربيت کند و نسل امروز را براي زندگي در جامعه ي فردا آماده سازد. بنابراين ضرورت دارد برنامه ريزان و سياست گذاران آموزشي، معلمان و مسوولان آموزش و پرورش، الزامات و مقتضيات زندگي فردا را بشناسند تا بتوانند دانش و بينش لازم را در کودکان و جوانان براي فعاليت در جامعه فردا پرورش دهند . در راستاي اين سياست، شناسايي ويژگي هاي آموزش و پرورش کارآ و اثر بخش از اهميت خاصي برخوردار است.
مقاله ي حاضر درصدد شناخت ابعادي از اين ويژگي هاي مهم و ضروري مي باشد. پس از ذکر مقدمه، مطالبي پيرامون برنامه ريزي و اهميت آن نگاشته مي شود، سپس گستره ي آموزش و پرورش نوين مورد بررسي قرار مي گيرد و فرآيند جهاني شدن به عنوان ضرورتي اجتناب ناپذير مطرح مي گردد.
در ادامه، آموزش و پرورش کارآمد( يعني آموزش و پرورشي كه كارآيي و اثر بخشي را درخود جمع كرده است) در آينه ي تجارب ساير کشور ها مورد بررسي قرار مي گيرد که بخش اعظم آن مربوط به نظام آموزشي کشور ژاپن مي باشد. تمرکز زدايي در نظام آموزشي، مطلب بعدي مقاله است. سپس، جايگاه فراگيران در سيستم آموزشي و توجه به خلاقيت فراگيران مطرح مي گردد. بررسي محيط هاي آموزشي، فناوري اطلاعات و توسعه ي منابع انساني، قسمتهاي انتهايي مطالب اين نوشتار را تشكيل مي دهند. در پايان نيز ، نسبت به جمع بندي و نتيجه گيري مطالب مذكور ، اقدام شده و بر اساس يافته هاي مندرج در مقاله ، به منظور تقويت و بهبود نظام آموزش و پرورش کشور، پيشنهاداتي مطرح مي گردد.

                    برای مشاهده مطلب بصورت کامل روی لینک ادامه مطلب کلیک کنید

ادامه نوشته

سیر تحول رشته تکنولوژی آموزشی در غرب

تاریخچه پیدایش و تحول  رشته تکنولوزی آموزشی در غرب را می توان به سه دوره تقسیم کرد: 

1.دوره ی اول از ابتدای قرن بیستم میلادی (1279هـ ش) تا سال 1950 میلادی(1329 هـ ش)

2.دوره ی دوم از اوائل دهه ی 1960 میلادی (1330 هـ ش) تا اواخر دهه ی 1980 میلادی(1350 هـ ش)

3.دوره ی سوم از اوائل دهه ی 1990 میلادی(1360 هـ ش) تا زمان حاضر(فردانش 1387، ص 21-44)

     اگر بخواهیم این سه دوره را با رویکرد معرفت شناسی و روانشناسی تربیتی غالب هر دوره معرفی کنیم شاید طبقه بندی سیلز(seels) مطابق با جدول زیر گویا باشد:

	دوره اول 1900-1950	دوره دوم 1960-1980	دوره سوم 1990-حال حاضر
رویکرد معرفت شناسی	اثبات گرایی	تفسیری	انتقادی
رویکرد روانشناسی تربیتی	رفتار گرایی	شناخت گرایی	سازنده گرایی-پست مدرن

فلشزینگ (1998) تکنولوژی آموزشی را در سه دوره ی فوق چنین نام گذاری کرده است: 1. دوره ی اول: تکنولوژی ابزاری  که درین دوره رسانه ها ابزاری برای غنی کردن آموزش های سنتی اند. 2. دوره ی دوم: دراین دوره رسانه ها جزئی از نظام های متشکل از انسان و ابزارند و برای آموزش عملکردهای خاصی به کار می روند. 3. دوره ی سوم: دوره ی تکنولوژی فکورانه است که ویژگیهای زیر را دارد:

1. به رسمیت شناختن انواع دانش حاصل از منابع علمی سنتی و تجربه، 2.مبتنی بودن بر دانش نظری و دانش عملی و مقدم دانستن دانش نظری بر عملی، 3. بکارگیری انواع دانش بر اساس یک دیدگاه ارزش شناسی مشخص، 4.فکورانه بودن به معنای تعمق کردن درباره ی تکنولوژی (بعد دانش و ارزشها) و محصولات آن(بعد طرح ها و مواد).

اینک بررسی ماهیت و محتوای رشته تکنولوژی آموزشی در هر یک از این سه دوره:

دوره ی اول: اثبات گرایی، رفتارگرایی، تکنولوژی ابزاری، سالهای 1900 تا 1950:

در اوائل قرن بیستم رویکرد معرفت شناسی اثبات گرایی تقریبا بر روند ایجاد و رشد همه ی رشته های علمی حکمفرما بود...  

                   برای مشاهده متن بصورت کامل روی لینک ادامه مطلب کلیک کنید

ادامه نوشته

معرفی سایت های اینترنتی مفید در زمینه تکنولوژی آموزشی

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

www.iste.org
اين سايت به انجمن بين المللي کاربرد تکنولوژي در آموزش تعلق دارد . در اين سايت مي توان اخبار ، رويدادها ، ابزارهاي کمک آموزشي ، امکانات جستجو ، عضويت در سايت ، تحقيقات و انتشارات را مطالعه کرد

www.ed.gov/about/offices/list/os/technology/index.html
اين سايت متعلق به سازمان آموزش ملي امريکا مي باشد . در سايت مي توان مواردي چون برنامه هاي در دست اجرا ، اخبار و رويدادها ، منابع آموزشي ، انتشارات ، امکانات جستجو و INDEX الفبائي سايت را مشاهده کرد

www.fno.org
در اين سايت با يک ژورنال درباره تکنولوژي آموزشي آشنا مي شويم . درسايت امکان دسترسي به ژورنال فراهم آمده است و مي توان با عضويت در سايت مجله مورد نظر را دريافت نمود . همچنين مطالب ديگري در سايت قرار داده شده اند که شامل مواردي چون کتاب هاي منتشر شده در موسسه ، امکان ثبت نام رايگان ، امکانات جستجو ، INDEX موضوعي از مطالب سايت و شعر و هنر مي باشد.

http://scholar.lib.vt.edu/ejournals/JTE
آرشيو و کتابخانه ديجيتال انستيتوي پلي تکنيک VIRGINIA را مي توان در اين سايت مشاهده نمود . در سايت به بحث تکنولوژي آموزشي پرداخته شده است و در راستاي آن منابع اطلاعاتي درباره تکنولوژي آموزشي را به صورت HTML و PDF در سايت قرار داده شده است تا علاقمندان بتوانند از آنها بهره ببرند . همچنين امکان استفاده از ساير امکانات مجموعه چون مرکز تصاوير، اخبار و رويدادها و کلکسيون هاي ويژه فراهم مي باشد

www.aect.org
سايت AECT به نشان دادن تغييرات و تاثير عصر کنوني که عصر ديجيتال و ارتباطات مي باشد بر روي آموزش مي پردازد . در سايت امکان عضويت براي دريافت مجله الکترونيکي منتشر شده و ساير امکانات ديگر که براي اعضا مي باشند فراهم شده است . همچنين مواردي چون کنفرانس ها ، انتشارات ، وسايل کمک آموزشي ، تخقيقات به عمل آمده ، کامپيوتر و نقش آن در آموزش و ساير ابزارهاي ديجيتالي  را مي توان در سايت مشاهده کرده و درباره آنها به کسب اطلاعاتپرداخت

www.campus-technology.com/index.asp
سايت CAMPUS به ارائه مطالبي درباره کاربرد تکنولوژي در آموزش در سطح دانشگاهي مي پردازد . در سايت مي توان به منابع اطلاعاتي و آموزشي زيادي دسترسي داشد . انتشارات موسسه را مي توان در سايت مشاهده کرد . همچنين علاقمندان به مطالب سايت مي توانند به عضويت آن در آيند و از امکاناتي که در سايت براي اعضا در نظر گرفته شده است استفاده کنند . خبرنامه موسسه ، کنفرانس ها ، کميته ها ، منابع اطلاعاتي و امکانات جستجو از ديگر مواردي مي باشند که در سايت مشاهده مي شوند

www.mff.org/edtech
دراين سايت به استفاده از تکنولوژي هاي آموزشي در آموزش دبيرستاني پرداخته مي شود . در سايت مي توان به انتشارات ، نتايج تحقيقات ، پروژه ها،اخبار، تکنولوژي هاي نو و امکانات جستجو دسترسي پيدا کرد

www.aace.org/pubs
دراين سايت به موسسه AACE پرداخته مي شود که در زمينه کاربرد کامپيوتر در سيستم هاي آموزشي به ارائه اطلاعات مي پردازد . در سايت امکان مشاهده اتشارات موسسه در زمينه تکنولوژي هاي آموزشي وجود دارد . همچنين مي توان گزارشي از نتايج کنفرانس ها و همايش هاي برگزار شده در
موسسه را در سايت مشاهده کرد

http://karshenasi.persianblog.com
اين وبلاگ را مي توان به عنوان يک منبع اطلاعاتي مرجع در زمينه تکنولوژي آموزشي به زبان فارسي معرفي کرد . در وبلاگ مي توان به مطالب بسياري درباره تکنولوژي هاي آموزشي دسترسي پيدا کرد . تعريف تکنولوژي آموزشي ، آموزش سنتي و آموزش جديد ، الکترونيک و آموزش ، تکنولوژي اطلاعات ، انواع تجهيزات کمک آموزشي و رايانه اي ، تقسيم بندي تجهيزات آموزشي ، پيامدهاي تکنولوژي هاي آموزشي و تکنولوژي اطلاعات از مواردي مي باشند که در سايت مي توان درباره آنها اطلاعاتي کسب کرد 

http://cnets.iste.org
دراين سايت مي توان استانداردهاي بين المللي تکنولوژي و تجهيزات آموزشي NEST را مشاهده کرده و درباره آن به کسب اطلاعات پرداخت . در سايت مواردي چون پروژه ها ، مقاله ها ، تحقيقات به عمل آمده ، کتاب هاي منتشر شده در موسسه ، استانداردهاي تجهيزات ، پروژه هاي ديجيتالي و اخبار براي اطلاع رساني بيشتر قرار داده شده اند

www.ascilite.org.au/ajet/ajet.html
اين سايت به ژورنال تکنولوژي آموزشي استراليا تعلق دارد . در سايت مي توان مطالب ژورنال را مطالعه کرد . همچنين امکانات جستجو و آرشيو ژورنال ها در سايت قرار داده شده است

www.ncrel.org/sdrs/areas/te0cont.htm
در اين سايت به کاربردهاي تکنولوژي در آموزش پرداخته مي شود . در سايت مي توان يک مرجع اطلاعاتي گسترده درباره تجهيزات و تکنولوژي هاي آموزشي را مشاهده کرده و از آن بهره برد . مقالات و تحقيقات ، سيستم هاي متنوع ، آموزشي مبتني بر تکنولوژي هاي روز و منابع اطلاعاتي از ديگر
موارد موجود در سايت محسوب مي شوند

www.rtec.org
سايت R-TEC که مخفف شبکه منطقه اي کاربرد تکنولوژي در آموزَش به ارائه مطالبي درباره تجهيزات و تکنولوژي هاي آموزشي در موسسات آموزشي مي پردازد . در سايت مي توان مواردي چون اخبار ، منابع اطلاعاتي و آموزشي ، تحقيقات و مقاله هاي ارائه شده و يافته هاي محققان موسسه را مشاهده کرد